Omega 3 Yağ Asitleri ve Sağlık?
İnsan vücudunun mutlaka dışarıdan alması gereken 3 adet Omega-3 yağ asidi mevcuttur. Bunlar ALA (Alpha linolenic acid), EPA (Eicosapentaenoic Acid) ve DHA (Docosahexaenoic Acid ) temel yağ asitleridir. Bu yağ asitleri en çok balıklarda bulunmakla beraber, az miktarda yeşil bitkilerde ve bitki tohumlarında bulunmaktadır. Omega-3 yağ asitleri doğada trigliserid formunda bulunmaktadır ancak gıda takviyesi endüstrisi tarafından etil ester gibi sentetik türevleri üretilmiştir bu formların kana karışma potansiyelleri düşüktür. Omega-3 yağ asitlerinin hamilelik sırasında bebeğin beyin, göz ve sinir sisteminin sorunsuz bir şekilde gelişmesinde, doğumdan sonra ilk 5 yıl içinde beyin zeka ve göz sağlığının desteklenmesi için, yetişkinlerde ise kalp ve damar sağlığını desteklemekte çok önemli fonksiyonları vardır. Omega-3 yağ asitlerinin sağlık üzerine etkilerini araştırma amacıyla yüzlerce klinik araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda çelişkili bulgular ortaya çıkmıştı. Net olan bulgu düzenli omega-3 yağ asitleri kullanımının insan vücudunda anti-enflamatuar bir etkiye sahip olduğudur. Göz ve beyin sağlığı üzerinedeki olumlu etkileri klinik çalışmalar vasıtasıyla ıspatlanmıştır.
Kan Yağları Üzerine Etkisi
Omega 3 yağ asitlerinin kandaki trigliserit seviyelerini düşürmekte etkili olduğunu gösteren klinik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bunun dışında Omega 3 takviyelerinin HDL/LDL dengesini düzenlediği düşünülmektedir.
Kardiyovasküler Sağlık
EPA ve DHA’nın kalp hastalığı riskini azaltmada yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Bunun mekanizmasının kan lipidlerinin azaltılması şeklinde değil daha çok anti trombotik ve anti enflamatuar etkinliğine bağlı olduğu düşünülmektedir. Omega 3 yağ asitlerinin platelet agregasyonuna neden olan tromboksan aktivitesini inhibe ettiği bilinmektedir. Omega 3 yağ asitleri açısından zengin bir diyetin, vazokontrüksiyonu ve kanın pıhtılaşma eğilimini azalttığı ortaya konmuştur. Hipertansiyon, kalp krizi ve inme riskini arttıran majör faktörler arasında yer almaktadır. Gerçekleştirilen bazı klinik çalışmalarda EPA ve DHA nın tansiyonu düzenlediği rapor edilmiştir.
Mental Sağlık
Balık yağı, beynin gri maddesindeki yapısal yağ asitlerinden biri olan DHA’yı içermektedir. Bu nedenle DHA beynin gelişimi ve mental performansın arttırılması için gereklidir. Yapılan çalışmalar, DHA kaynağı olan balık yağını daha çok tüketen kişilerde okuduğunu anlama gibi zihinsel performansların daha iyi çalıştığını ortaya koymuştur.
Enflamasyon
Gerçekleştirilen farklı çalışmalarda, Omega 3 yağ asitlerinin enflamasyona neden olan etkenlerin oluşumunu baskılayarak, antienflamatuvar etki gösterdiği tespit edilmiştir.
Hamilelik ve Çocuk Gelişimi
DHA, anne sütünde en fazla bulunan yağ asididir. Beyin ve göz gelişiminin belirgin şekilde devam ettiği doğum sonrası dönemde bebek DHA’yı anne sütünden almaya devam eder. Çalışmalar hamilelik ve emzirme döneminde yeteri kadar DHA alan annelerin bebeklerinin görme yetenekleri ve zeka seviyelerinin, DHA eksikliği çeken annelerin bebeklerine göre daha yüksek olduğuna işaret etmektedir. Beynin %60’ı yağlardan meydana gelmektedir. DHA bu yağlar arasında en yüksek oranda bulunan yağ asididir. Hamileliğin son 3 aylık döneminde bebeğin serebrum ve serebellumunun DHA içeriği 3 kat arttığı için, hamilelik döneminin tamamı boyunca annenin yeterli miktarda DHA tüketiyor olması, bebeğin beyin gelişimi açısından kritik öneme sahiptir. Göz dokusunun gelişimi için DHA gereklidir. Özellikle hamileliğin ikinci yarısında, fetusun retina dokusundaki DHA konsantrasyonu belirgin şekilde artmaktadır. Balık yağının doğum sonrası depresyonun tedavisinde etkili olabileceği düşünülmektedir.
Otoimmün Bozukluklar
Otoimmun bozukluklar, romatoid artrit gibi semptomlara neden olmaktadır. Omega 3 yağ asitlerinin özellikle romatoid artritte etkili olduğu bilinmektedir. Son yıllarda yapılmış olan bir çalışmada, 1 yıl süresince günde 2.6 gr balık yağı kaynaklı Omega 3 takviyesi alan romatoid artrit hastalarında gözlenen semptomlar hafiflemiş ve hastanın ağrı kesici kullanma ihtiyacı anlamlı derecede azalmıştır.
Prostat Kanseri
İsveç’de yapılan 30 yıl süren 6272 kişinin katıldığı bir epidemolojik çalışmada balık tüketen bireylerde prostat kanserine yakalanma riskinin balık tüketmeyenlere göre iki kat daha az olduğu gözlemlenmiştir. Buna karşın bu görüşe katılmayan değerlendirmeler de bulunmaktadır.
Uyarılar/İlaç Etkileşimleri
Bilinen herhangi bir yan etkisi veya kontrendikasyonu bulunmamaktadır ancak oral antikoagülan ilaçlarla birlikte dikkatle kullanılması önerilmektedir.
Omega-3 Gıda Takviyesi Kullanmak İçin 10 Neden
- Omega 3 yağ asitleri insan vücudunda sentezlenmediği için mutlaka dışarıdan alınmalıdır.
- Hamile kadınlar bebeklerinin göz, sinir sistemi, ve beyin gelişimi için kullanmalıdırlar.
- Küçük çocuklar (0-5 yaş arasında) beyin ve göz gelişimi için kullanmalıdırlar.
- Çocuklar (7-12 yaş arasında) beyin gelişimi, zeka, ve yüksek konsantrasyon için kullanmalıdırlar.
- Sağlıklı bireyler 40 yaşından sonra kalp, damar sağlığını desteklemek amacıyla kullanmalıdırlar.
- Oto-immün hastalıklardan korunmak için kullanılmalıdır.
- Depresyon ve ruhi sıkıntılarda tedaviye yardımcı olarak kullanılmalıdır.
- Yaşlı erkekler prostat sağlığını desteklemek için kullanmalıdırlar.
- İleri yaşlarda (70 yaş ve ötesi) hafıza fonksiyonlarını desteklemek için kullanılmalıdır.
- Diyet uygulayan kişiler omega 3 eksikliği oluşmaması için kullanmalıdırlar.