Metabolizma Nedir? Bazal Metabolizma Hızı Nasıl Hesaplanır?

Metabolizma ve hızı hakkında daha fazla bilgi edinmek, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için önemli konular arasındadır. Bazal metabolizma hızınızı artırmak için beslenme alışkanlıklarınızı ve egzersiz rutininizi optimize etmeniz gerekebilir. Bu yazıda, metabolizma nedir sorusuna ayrıntılı bir cevap bulacaksınız.

Metabolizma Nedir?

Metabolizma terimi, vücudun tüm kimyasal reaksiyonlarını ifade eder. Bu reaksiyonlar; besinlerin sindirilmesi, enerjinin üretilmesi, organik maddelerin sentezi ve diğer hücreler arası süreçler gibi yaşamsal fonksiyonların gerçekleştirilmesi için gereklidir. Bedenin enerji kullanımını kontrol eden bu süreç, vücut sistemlerinin normal düzeninde işlemesi gibi konularda önemli bir faktördür. (1)

Metabolizma, iki aşamada gerçekleşir: Katabolizma ve anabolizma. (2) Katabolizma, büyük moleküllerin küçük moleküllere parçalanmasıdır. Bu reaksiyonlar sırasında açığa çıkan enerji, hücrelerin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlamak için kullanılır. Anabolizma ise küçük moleküllerin büyüklerle birleştirilmesi ve yeni maddelerin biyosentezidir. (3) Bu reaksiyonlar sırasında tüketilen enerji, hücrelerin büyümesi ve onarımı için kullanılır. (4)

Bazal Metabolizma Hızı Ne Anlama Gelir?

Bazal metabolizma hızı, bir kişinin dinlenirken tükettiği enerji miktarını ifade eder. Bazal metabolizma, vücudun temel faaliyetleri için gerekli olan enerjidir. Yalnızca dinlenme durumunda kullanılan enerji miktarını ifade eden bu hız; kişinin yaşı, cinsiyeti, kilosu, boyu ve vücut yağ yüzdesi gibi faktörlere göre değişebilir. Bazal durumda meydana gelen enerjinin bir bölümü, vücut fonksiyonlarını yerine getirmek için kullanılabilir. Bu enerjinin geriye kalanı ise ısı hâline çevrilir. Bazal metabolizma hızı, günlük harcanan enerji miktarının yaklaşık %70’ini oluşturur. (3)

Bazal Metabolizma Hızı Nasıl Hesaplanır?

Bazal metabolizma hesaplama işlemleri için Harris-Benedict denklemi kullanılır. Bu denklem; kişinin cinsiyeti, yaşı, kilosu ve boyu başta olmak üzere belirli faktörlere göre enerji tüketimini tahmin eder. (5) Bununla birlikte bazal metabolizma hızını etkileme ihtimali olan diğer faktörler de hesaplama sırasında incelenebilir. Bunlar arasında tiroid hormonları ve tansiyon düzeyi gibi faktörler yer alabilir. (6)

Metabolizma Hızlandırmak için İpuçları

Daha sağlıklı ve dinç bir yaşam sürmek için metabolizmanızı hızlandıracak adımlar atabilirsiniz. Metabolizma hızlandırmanın bazı ipuçları şunlardır:

Egzersiz yaparak metabolizmanızı hızlandırabilir ve kas kütlenizi artırabilirsiniz. Düzenli egzersiz, bu etkiyi göstererek daha fazla kalori yakmanıza yardımcı olur. (7)

Yetersiz uyku, stres hormonlarını artırabilir ve metabolizmayı yavaşlatabilir. Yeterli uyku ise stres seviyelerini azaltarak tam tersi etki gösterebilir. (8)

Yeterli miktarda su tüketmek, metabolizmayı artırabilir. Vücut susuz kaldığında ise tam tersi bir etki ortaya çıkabilir. (8)

Kahvaltı yapmak, metabolizmayı hızlandırabilir. Bunun için sabahları yeterli protein ve kompleks karbonhidrat içeren bir kahvaltı yapabilirsiniz.

Baharatlar, metabolizmayı hızlandırabilir. Özellikle acı biberin içerisindeki kapsaisin, bu bakımdan etkili olabilir. (9)

Protein, metabolizmayı hızlandırabilir. Metabolik hormonları harekete geçirerek merkezî sinir sistemine etki eder. Ayrıca protein tüketmek kas kütlesini de artırabilir. (10)

Stres hormonları, metabolizmayı yavaşlatabilir. Stres seviyelerinizi azaltmak için yoga, meditasyon veya size uygun olan diğer rahatlama tekniklerini kullanabilirsiniz. (8)

Kas kütlesini artıran yüksek yoğunluklu antrenmanlar, metabolizmayı hızlandırabilir. Bu antrenmanlar, kısa süreli ama yüksek yoğunluklu egzersizler içermesiyle kalori yakımını artırabilir. (7)

Metabolizma nasıl hızlandırılır sorusunun cevabı için yukarıdaki ipuçlarını uygulayabilirsiniz. Öte yandan, herkesin metabolizması farklı olduğundan bunun tek bir yolunun bulunmadığı söylenebilir. Genel olarak beslenmenize dikkat ederek ve düzenli egzersiz yaparak metabolizmanızı olumlu etkileyebilirsiniz. Böylece metabolizmanızı hızlandırabilir ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirsiniz.

Kaynaklar: