Hareketsiz Yaşamın Zararları Nelerdir?

Hareketsiz yaşam tarzı, bir kişinin günde 6 ve daha fazla saatini oturarak ya da yatarak geçirmesini ifade eder. Sedanter yaşam olarak da bilinen bu durum, işi veya alışkanlıkları nedeniyle yeterli düzeyde fiziksel aktivitede bulunmayan kişilerde görülebilir. Örneğin ofis çalışanları, günlük hayatının önemli bir bölümünde masanın başında oturabilir. Ardından evine gittiğinde zamanını yine oturarak ya da yatarak geçirebilir. Genel sağlığı riske atabilen bu rutin, kalp hastalıklarından ruhsal sorunlara kadar pek çok problemi beraberinde getirebilir. (1)

Kalp Sağlığı Üzerinde Olumsuz Etkiler Bırakabilir

Kronik hastalıkların modern çağın en büyük tehlikelerinden biri olduğu söylenebilir. Fiziksel hareketsizlik, pek çok kronik hastalığın temel nedenleri arasında gösterilebilir. Kronik rahatsızlıklara örnek olarak koroner kalp hastalığı ve konjestif kalp yetmezliği verilebilir. (2) Hareketsiz yaşam, kalbin kan pompalama işlevinin azalmasına neden olabilir. Buna bağlı olarak vücuttaki oksijen taşınma aktivitesinde düzensizlikler meydana gelebilir. Fiziksel aktivite eksikliği, kolesterolün kan damarlarını daraltmasına yol açabilir. Bu sebeple kardiyovasküler sistemin işlevini bozabilir ve kan pıhtısı oluşma riskini artırabilir. (3)

Kan Akışı Azalabilir

Hareketsiz yaşamın olumsuzlukları arasında kan akışının azalması da sayılabilir. Yeterince hareket etmeyen bireylerin kanı daha yavaş akabilir ve bu da damarla ilgili bazı sorunlara yol açabilir. Örneğin damarlarda varis meydana gelebilir. Bu problemlerden kaynaklanan derin ven trombozu (DVT), pıhtı şeklinde ciğerlere ulaşıp kan akışını engellediğinde yaşamı tehdit edebilir. Görece daha hafif belirtilerle ortaya çıkan yüzeyel ven trombozu (SVT) ise bedensel ağrılara sebebiyet verebilir. (1)

Metabolizma Hızında Olumsuz Etkiler Yaratabilir

Metabolik sendrom, hareketsiz yaşamın sonuçlarından biri olarak gösterilebilir. Sendrom X ya da insülin direnci olarak da adlandırılır. İnsülin, vücuttaki kan şekeri seviyesini ve metabolizma aktivitesini düzenleyerek enerji üretimini destekleyebilir. Uzun süre hareketsiz kalındığında insülin direnci artabilir ve buna bağlı olarak tip 2 diyabet rahatsızlığı açığa çıkabilir. (1,4)

Hareketsiz yaşam hastalıklarından biri olan metabolik sendromu tetikleyebilen bazı sebepler bulunur. Bunlara örnek olarak kilo artışı, dislipidemi, glikoz intoleransı ve hipertansiyon gibi kardiyovasküler risk faktörleri verilebilir. Karın bölgesindeki aşırı yağ birikimi, insülin direncini artırabilir. Aynı zamanda hareketsiz yaşamın zararlarından muzdarip olan bireylerde kilo almaya bağlı obezite sorunu da açığa çıkabilir. (1,5)

Obezite, hareketsiz yaşamın sebep olduğu rahatsızlıklardan biri olarak sayılabilir. Sedanter hayat tarzını benimseyenler, yeterince hareket etmediği için daha az kalori yakabilir. Uzmanlar, obeziteye bağlı rahatsızlıkların olasılığını azaltmak için yetişkinlerin ve gençlerin haftada en az 2,5 saat fiziksel aktivite yapmasını önerir. Fakat son araştırmalar, beş kişiden yalnızca birinin düzenli ve yeterli seviyede egzersiz yaptığını gösterir. Bu durum, kilo alımına ve buna bağlı olarak obeziteye yol açabilir. (5)

Bağışıklık Sistemi Etkilenebilir

Bağışıklık sisteminde hareketsiz yaşamın zararlarına bağlı olarak çeşitli sorunlar meydana gelebilir. Öte yandan; bağışıklık sistemi sağlığı için egzersizlerin sıklığı, süresi ve yoğunluğu gibi konulara dikkat etmek gerekebilir. Araştırmalar, immün sistemi güçlendirmede orta şiddetli egzersizlerin etkili olduğunu gösterir. Bedeni aşırı yormayan fiziksel aktivitelerin günde 60 dakikadan daha az süreyle yapılması uygun olabilir. (6)

Vücut Ağrılarına Neden Olabilir

Boyun ve sırt ağrıları, hareketsiz yaşamın belirtileri arasında gösterilebilir. Özellikle masabaşı iş yapan kişilerde bu soruna daha sık rastlanabilir. (1) Hareketsiz ya da diğer adıyla sedanter yaşam, kas ve iskelet sağlığında kalıcı risklere sebebiyet verebilir. Örneğin bu süreçte ortaya çıkabilen osteoartrit ya da osteoporoz gibi hastalıklar; bireylerin şiddetli ağrı hissetmesine, yaşam kalitesinin ve iş verimliliğinin düşmesine yol açabilir. (7)

Ruhsal Sağlığı Olumsuz Etkileyebilir

Hareketsiz yaşamın sebep olduğu rahatsızlıklara psikolojik sorunlar da örnek olarak verilebilir. Sedanter hayat, ruh hâlini ve enerji seviyelerini etkileyen nörotransmitterlerin üretimini azaltabilir. Nörotransmitter düzeyleri düşük olduğunda stres, kaygı ve depresyon gibi ruhsal sorunlar açığa çıkabilir. Ayrıca hareketsiz yaşamın zararları arasında enerji kaybı da sayılabilir. (3) Bu sorunu yaşayanların beslenme düzenine ekleyebileceği enerji veren besinlerden bazıları ise şunlardır:

Yumurta, tavuk, sardalya ve karaciğer gibi hayvansal gıdalar
Çay ve kahve gibi kafein kaynağı içecek türleri
Yaban mersini, böğürtlen ve çilek gibi meyveler (8)

Ayrıca ceviz, fasulye ve bitter çikolata gibi besinler de enerji desteği verebilir. (8) Hareketsiz yaşamdan kurtulmak isteyenler, bu gıdaları içeren bir beslenme rutini oluşturabilir ve düzenli egzersiz yapabilir. Örneğin her gün belirli sürelerle yürümek, sedanter hayat tarzının beraberinde getirdiği riskleri önlemeye yardımcı olabilir. (1)

Kaynaklar