Gıda Takviyesi Nedir? Ne İşe Yarar?

Artan nüfus, iş yoğunluğu, işlenmiş gıdaların çoğalması ve diğer etkenlerden dolayı bireylerin beslenme alışkanlıklarında bazı değişiklikler yaşanabilir. Buna bağlı olarak düzenli beslenememe ve gıdalardan alınan bileşenlerin yetersiz kalması gibi sorunlar açığa çıkabilir. Bahsedilen sebeplerle beraber gıda takviyelerine olan ilgi de artabilir. (1)

Gıda Takviyesi Nedir?

Gıda takviyeleri; yeterli miktarda tüketilmeyen besinlerin vücuda hap, tablet, kapsül ve sıvı formlarında alınmasını sağlayabilen destekleyici ürünler şeklinde tanımlanabilir. Besin takviyeleri; vitamin, mineral, yağ asidi, fonksiyonel ve bitkisel gıda bileşenlerini içerebilir. (1) Takviye edici gıdalar, günlük beslenmeye ek olarak uzmanlar tarafından önerilen dozlarda alınabilir. Böylelikle vücuttaki protein, lif, karbonhidrat ve diğer mikro besin miktarlarını destekleyebilir. (2)

Besin takviyelerinin pek çok farklı türü vardır. Örneğin balık yağları içeren takviyeler, vücudunuzdaki Omega-3 yağ asidi dengesini korumanıza yardımcı olabilir. Öte yandan, vitamin ve mineral türlerini içeren takviye edici gıdalar da bulunur. (3) Söz konusu alternatifler; kozmetik, düzenli beslenme, bağışıklık sistemini güçlendirme ve bazı hastalıkları iyileştirme gibi amaçlarla kullanılabilir. Fakat takviye edici gıda kullanımında uzmanlar tarafından belirtilen tüketim sıklığına ve miktarına dikkat etmeniz önemlidir. (1)

Gıda Takviyesi Nasıl Kullanılır?

Bir gıda takviyesi satın almadan ve kullanmadan önce birtakım detayları gözetmeniz faydalı olabilir. Zira pek çok multivitamin, vücutta güçlü etkilere sahip olabilecek bileşenleri içerir. Ayrıca aldığınız ilaçlarla etkileşime girerek sağlığınızı riske atabilir. Buna bağlı olarak bazı yan etkiler açığa çıkabilir. Bu nedenle takviye edici gıda kullanmadan önce doktorunuza danışmanız gerekebilir. (4) Besin takviyesi konusunda şu detayları da göz önünde bulundurabilirsiniz:

Gıda takviyelerinin etiketinde yer alan bilgileri okuyabilirsiniz.
Multivitaminlerin yetkili makamlardan ilgili onayları alıp almadığını kontrol edebilirsiniz. (2)

Bunların yanında besin takviyesinin günlük ideal ve maksimum alım miktarlarına da önem verebilirsiniz. Bu miktarlar; yaş grubuna, cinsiyete, ihtiyaca ve diğer etkenlere bağlı olarak değişebilir. (1) Gıda takviyesinin günlük alım seviyeleri, yasal düzenlemelerle belirlenen beslenme referans değerlerine göre tespit edilir. (2)

Bu noktada besin takviyesinin günlük alım miktarına dair bir örnek vermek yararlı olabilir. Örneğin yetişkinlere günde 30 μg (123 nmol) biotin alımı tavsiye edilir. (5) Bazı takviye edici gıdaların içerdiği lif bileşeninin günlük alım dozları ise aşağıdaki gibidir. (6)

Yaş Grubu	Kadınlarda Günlük Alım Miktarı	Erkeklerde Günlük Alım Miktarı
19-30 yaş	29 gram	34 gram
31-50 yaş	25 gram	31 gram
51 ve üzeri yaş	22 gram	28 gram

Takviye edici gıdanın faydalarına ulaşmak ve yanlış kullanımından kaynaklı yan etkileri önlemek için bu miktarlara dikkat edebilirsiniz. (6) Ayrıca içeriğe göre değişen gıda takviyesi faydalarını bilmeniz de size yardımcı olabilir. Takip eden başlıklarda bu konuya ilişkin detayları görebilirsiniz.

Gıda Takviyesi Ne İşe Yarar?

Takviye edici gıdalar, vücuda yeterli düzeyde alınamayan besin maddelerine destek verebilir. Ayrıca çeşitli rahatsızlıklar ve diğer durumlar nedeniyle normal seviyenin üzerinde ihtiyaç duyulan besin ögelerinin miktarını artırabilir. Multivitaminler; bazı hastalıklar, gıda alerjisi ya da intoleransı nedeniyle belirli bir gıda grubunu tüketemeyenlerin bu yiyeceklerden alamadığı bileşenleri destekleyebilir. Ayrıca belirli bir yaşın üzerinde olan kişilerde açığa çıkan bazı hastalıkların önlenmesi ya da geciktirilmesi amacıyla kullanılabilir. (1)

Besin takviyeleri, içerdiği bileşenlere göre farklı etkiler gösterebilir. Örneğin; D vitamini ya da kalsiyum içeren multivitaminler, kemiklerin güçlenmesini destekleyebilir. (3) Aşağıda bazı takviye edici gıda türlerini ve bunların sağlayabildiği etkileri görebilirsiniz.

Folik asit, hamilelik döneminde kullanıldığında bebeğin gelişimine destek verebilir.
Balıktan elde edilen Omega-3 yağ asitleri, kalp hastalığı olanların sağlığına katkıda bulunabilir.
Çinko, bakır, lutein, zeaksantin C ve E vitamini kombinasyonu, yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) olan kişilerdeki görme kaybını azaltabilir.
B6 vitamini; anemi, bilişsel anormallikler, dermatit, depresyon, konfüzyon ve zayıflamış bağışıklık gibi rahatsızlıkların önlenmesinde ya da tedavisinde kullanılabilir.
Demir takviyeleri almak; anemi, yorgunluk, soluk cilt, nefes darlığı, baş dönmesi, geçmeyen el ve ayak soğukluğu gibi belirtilerin giderilmesine yardımcı olabilir. (3,7)

Lif içeren takviye edici gıdanın yararları arasında ise bağırsak hareketlerinin düzenlenmesi, kabızlığın önlenmesi, kan şekerinin ve kolesterolün düşmesi sayılabilir. (6) Öte yandan, hamilelikte takviye edici gıda alımına ekstra dikkat etmek gerekebilir. Bu dönemde kullanılabilen folik asit, demir, kalsiyum ve çinko gibi bileşenleri içeren takviyeler, doktor kontrolünde alındığında hem annenin hem de bebeğin sağlığını destekleyebilir. (8)

Gıda Takviyeleri Aç mı Tok mu Alınmalıdır?

Gıda takviyelerinin faydalarına ulaşmak için bazı detaylara dikkat etmeniz gerekebilir. Bunların başında söz konusu multivitaminleri doğru almanız gelir. Gıda takviyeleri, içerdiği mikro besine göre farklı zamanlarda kullanılabilir. Örneğin B ve C vitamini gibi suda çözünen bileşenlerin yemekten sonra alınması daha uygun olabilir. Benzer şekilde A, D, E ve K vitamini gibi yağda çözünen maddeleri içeren takviyeler de tok karnına tercih edilebilir. Fakat bu multivitaminleri açken almanızda da herhangi bir sakınca bulunmaz. (9)

Gıda Takviyesi Günün Hangi Zamanında Alınır?

Takviye edici gıda kullanımında bileşenin türüne göre farklı zaman aralıkları baz alınabilir. Mesela C vitamini ya da diğer adıyla askorbik asit, günün herhangi bir saatinde kullanılabilir. Bazı besin takviyelerinin ideal kullanım zamanları aşağıdaki gibidir.

B vitamini takviyeleri, istenilen saatte aç ya da tok karnına içilebilir.
A vitamini, yağ içeren besinlerle beraber yemek saatlerinde alınabilir.
D vitamini, öğünlerle birlikte yağ içeren gıdaların yanında kullanılabilir.

Uzmanlar, pek çok takviye edici gıdanın yemek saatlerinde yağ içeren besinlerle beraber alınmasını önerir. Zira yapılan araştırmalara göre, bu yöntemin vücuttaki mineral ve vitamin emilimini artırdığını gösterdiği söylenebilir. (10)

Hangi Gıda Takviyesi Ne Zaman Alınır?

Gıda takviyesi alım zamanı, kişisel ihtiyaçlara göre belirlenebilir. Örneğin hamilelik döneminde doktorunuza danışarak folik asit, demir ve diğer mikro besinleri alabilirsiniz. (5) Kendinizi yorgun hissettiğiniz zamanlarda enerji metabolizmasını destekleyen B vitamini takviyelerini tercih edebilirsiniz. D vitamini ise bağışıklık sisteminizi ve kemik sağlığınızı güçlendirmek istediğinizde size yardımcı olabilir. (10)

Gıda Takviyeleri Ne Kadar Süre Kullanılmalıdır?

Takviye edici gıdaların kullanım süresi, bileşenlerin türüne ve bireysel gereksinimlere göre değişebilir. Bazı mikro besinler; yüksek miktarlarda tüketildiğinde, uzun süre alındığında ya da belirli ilaç ve yiyeceklerle birlikte kullanıldığında zararlı olabilir. Gıda takviyelerini, olası yan etkileri önlemek ve sağlığınızı korumak için uzman görüşü alarak kullanabilirsiniz. (4)

Kaynaklar