Acaba kalp hastalığı dünyada en az nerede diye bakılınca, geleneksel yaşam tarzlarını günümüze dek sürdüren eskimoların bu konuda çok şanslı olduğu görülmüştü. Bunun nedeni de bol miktarda balık yemelerine bağlanıyordu. Son yıllarda yapılan birçok araştırma, deniz ürünlerinin olumlu etkilerini gösterdikçe bu sebep-sonuç ilişkisinin doğruluğu pekişti. Bundan 50 yıl öce, Hollandalı bilim adamları 850 evli kadınla görüşüp eşlerinin ne kadar balık yediğini kaydettiler.
20 yıllık takipten sonra günde 30 gram balık yiyenlerde kalpten ölümlerin, hiç balık yemeyenlere göre yarı yarıya az olduğunu saptadılar. O zamandan bu yana yapılan bir çok araştırma bu sonuçları doğruladı. Bu çalışmalar sırasında balık tüketiminin özellikle ani ölümleri azalttığı ortaya çıktı. Uzun yıllar içinde elde edilen verileri gözden geçiren Dünya Sağlık Örgütü, Amerikan Kalp Birliği, Avrupa Kardiyoloji Derneği gibi büyük sağlık kuruluşları şu sonuca vardı: Yetişkinlerin, haftada iki kez balık yemeleri sağlıkları açısından yararlı. Peki balık yiyemeyenler ne yapsın?
Omega 3 yağlarının yararları
Omega yağ asitleri kalp hastalıklarında önemli rol oynayan maddeler üzerine etkili. Düzenli balık yağı alanlarda kan yağlarının olumlu yönde değiştiği biliniyor; trigliseritler düşüyor, iyi kolesterol az da olsa yükseliyor. Kötü kolesterolün yapısını değiştirip daha az zararlı hale getirdiklerini gösteren araştırmalar var. Balık yağının bir diğer yararı da kan basıncı üstüne. Kılcal damarların gevşemesini ve genişlemesini kolaylaştırarak hem büyük hem küçük tansiyonu düşürüyor. Aynı zamanda kalp hızını az da olsa yavaşlatıyor. Yani kalbin işini hafifletiyor. Yüksek dozda alınan balık yağı pıhtı oluşumunu zorlaştırıyor. Kalp hastalıklarını önlemede bu etkisinin de rol oynadığını düşünen bilim adamları var. Balık yemek veya balık yağı hapı almak kan yağları, tansiyon, pıhtı oluşumu üzerine olumlu etki yapmakla kalmıyor, bu yolla damar sertliğinin ilerlemesini yavaşlatıyor. Bu konuda son 10 yılda yapılmış birçok karşılaştırmalı bilimsel çalışma var. Balık yağı kalbe yararlı Bir dizi araştırma, kalp krizi geçirenlerin, balık yağıyla tedavi edilirlerse, tekrar kalp krizi geçirme ve ölüm risklerinin azaldığını gösterdi. Yaklaşık 10 yıl önce İtalyan kardiyologları 11 bin kalp krizi hastası üstünde yaptıkları bir araştırma yayınladılar. Hastaların yarısına modern kalp krizi tedavisine ek olarak balık yağı hapı verdiler, diğer yarısına vermediler. Dört yıl sonra balık yağı alanlarda kalp krizi, inme ve ölümlerin daha az olduğunu gözlediler. En ilginç bulgulardan biri de ani ölümlerin yüzde 40 düşmüş olmasıydı. Bu ve benzeri çalışmalarda balık yağının diğer kalp ilaçlarının yerine değil, onlara ek olarak verildiği unutulmamalı. İleri derecede kalp hastalığı olup da kalp yetmezliği çekenlerde yapılan bir araştırmada, hekimler ilginç bulgularla karşılaştılar. Balık yağı verildiğinde kalp yetmezliği hastalarında, mütevazı da olsa bir yarar sağlandı. Buna karşılık kolesterol düşürücü statin grubu ilaç alanlarda hiçbir olumlu etki gözlenmedi. Bu sonuca bakan araştırmacılar, kalp yetmezliği hastalarında balık yağının çok güvenilen kolesterol ilaçlarından bile daha etkili olduğunu ileri sürdüler.
Amerikan Kalp Cemiyeti Öneriyor
Amerikan Kalp Cemiyeti, haftada en az iki öğün balık tüketmeyi, bunun mümkün olmadığı durumlarda ise omega-3 içeren takviyeler kullanmayı öneriyor. Bunun sebebi ise balıkta bulunan omega-3 yağ asitlerinin kalp hastalıklarında koruyucu özelliğinin olması.
Daha önce yayınlanan çalışmalarda, omega-3 yağ asitlerinin anormal kalp atımlarını azalttığı, kandaki yağ oranlarını düşürdüğü, atardamaları tıkayan plak oluşumlarını azalttığı ve kan basıncını bir miktar düşürdüğü gösterilmişti.
Mayo Clinic Proceedings dergisinde yeni yayınlanan çalışmada, omega-3 yağ asitlerinden özellikle iki tanesi (eicosapentaenoic acid ve docosahexaenoic acid) araştırılmış. Çalışmanın sonucunda omega-3 yağ asitlerinin gıdalarla ya da besin takviyeleri şeklinde tüketilmesinin, kan trigliserit veya yağ seviyesi yüksek olanlarda kalp hastalığı gelişme riskini %16 oranında azalttığı, LDL kolesterolü yüksek olanlarda ise %14 oranında düşürdüğü görülmüş.
Omega üç yağ asitleri ile ilgili çalışmalar göz önüne alındığında haftada en az iki yada üç öğün balık tüketiminin, kalp hastalıklarından korunmada önemli bir fayda sağlayacağı gösterilmiş. Bu nedenle özellikle omega-3 açısından zengin olan somon ya da sardalya gibi balıkların tüketilmesi öneriliyor.
Kaynak: https://goo.gl/xQy2Mz Mayo Clinic Proceedings, online January 3, 2017