Ramazanda Baş Ağrısı: Oruç Tutarken Baş Ağrısı Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Ramazan ayı boyunca tutulan oruç, her ne kadar minimum seviyede sağlık sorunlarına yol açabilse de, metabolik değişikliklere ve artan sinirlilik, uyku yoksunluğu ve özellikle baş ağrısı gibi yan etkilere sebep olabilir. [1] Bu içeriğimizde, oruç tutarken baş ağrısının neden oluşabileceğini, özellikle Ramazanın ilk gününde neden baş ağrısı yaşanabileceğini ve bu baş ağrılarını hafifletmek için neler yapılabileceğini bulabilirsiniz.

Ramazanın İlk Günü Neden Baş Ağrısı Olur?

Ramazanın ilk günü yaşanabilen baş ağrısının başlıca nedeni, kafein tüketiminin azalmasına bağlı olabildiği vurgulanmaktadır. Bununla birlikte, az uyku, düşük kan şekeri ve dehidrasyon gibi diğer faktörler de az sayıda kişide de olsa baş ağrısına katkıda bulunabildiği belirtilmektedir. Ramazan'ın ilk günü yaşanabilen bu baş ağrısı, hafta sonu baş ağrısı veya ameliyattan sonra görülen baş ağrısı gibi kafein yoksunluğuna bağlı diğer baş ağrısı türleri ile benzerlik gösterebilir. [2]

Ramazanda Baş Ağrısı Sebepleri Neler Olabilir?

Ramazanda baş ağrısı oldukça yaygın bir sorun olabildiği araştırmalarda belirtilmektedir. Dehidrasyon, kafein yoksunluğu, uykusuzluk, stres ve değişen yemek alışkanlıkları gibi etkenler "ramazanda neden baş ağrısı olur" sorusunun temel cevapları olabilir [3]:

1. Susuzluk

Dehidrasyon, belirtileri son derece değişken olabilen çeşitli baş ağrısı bozukluklarına neden olabilir ve bunları şiddetlendirebilir. [4] Oruç tutarken uzun süre su alımı olmaması, baş ağrısına neden olabilecek bir faktör olarak araştırmalarda belirtilmektedir. [5]

2. Kafein Tüketiminin Azalması

Aşırı kafein tüketimi migrenin kronikleşmesine yol açabilirken, ani kafein yoksunluğu da migren ataklarını tetikleyebilir. [6]

3. Uykusuzluk

Kalitesiz ve yetersiz uyku, migren ataklarını tetikleyebilir. Gerilim tipi baş ağrılarında ise uyku düzeninin bozulması kritik bir rol oynayabilir. [7] Ramazan, eğer normalde olduğundan çok daha erken kalkılmasına neden oluyorsa, bu değişiklik migren atağını tetikleyebilir. [8] Oruç tutulan günlerde gece namazları ve yemek saatlerindeki değişiklikler de uyku düzenini aksatarak baş ağrısına yol açabilir. [3]

4. Stres

Orucun tutulduğu döneme özgü koşulların psikolojik yükü, günlük alışkanlıklardaki değişikliklere yol açabilir. Bu değişiklikler stres olarak algılanabilir ve hassasiyeti olan kişilerde baş ağrısına sebep olabilir. [5]

5. Yemek Alışkanlıklarının Değişmesi

Ramazanda geleneksel olarak iftarda tatlı tüketimi de yaygın olabilir. Bu şekilde aşırı karbonhidrat yüklenmesi, baş ağrısına yol açabilir. Aynı zamanda hızlı insülin salınımına ve buna bağlı kan şekerinin düşmesine tepki olarak da ortaya çıkabilir. [3] Ayrıca Blau 1987 yılında yaptığı çalışmada, öğün atlamanın özellikle gençlerde öğleden sonra görülen migren benzeri baş ağrısının başlıca nedeni olabileceğini belirtmektedir. [9] Ayrıca, baş ağrısının yenmeyen öğünden ziyade, yeme alışkanlıklarındaki değişikliğe yol açan nedenlerden (beklenmedik yoğunluktaki bir program, zor bir gün gibi) kaynaklanabilir. [10]

Oruç Tutarken Baş Ağrısının Geçmesi İçin Neler Yapılabilir?

"Ramazanda baş ağrısı nasıl geçer" sorusunun cevabı ise baş ağrısının şiddetine ve nedenine göre değişebilir. Ramazan ayında baş ağrısı yaşamamak için aşağıdaki önlemler kaynaklarda belirtilmektedir:

• Kafein Tüketiminin Azaltılması: Ramazan'dan önceki haftalarda kafein tüketimini yavaş yavaş azaltmak ve oruca başlamadan hemen önce bir fincan kahve içmek ve ardından bol su içmek baş ağrısının ortaya çıkmasını önleyebilir. [2], [8]

• Stres Yönetimi: Etkili stres yönetimi teknikleri, baş ağrısı yaşayan kişilerde stresin tetikleyici etkisini azaltmaya ve ağrının artmasını önlenmeye yardımcı olabilir. [11]

• Uyku Düzeni: Ramazan'dan önce uyku saatleri kademeli olarak Ramazan ayında uygulanacak uyku düzenine yaklaştırılabilir. Ramazan boyunca her gün aynı saatte uyuyup uyanmaya özen gösterilerek de baş ağrısı riski azaltılabilir. [8]

• Düzenli Beslenme: Baş ağrısını önlemek için öğün atlamamaya ve besleyici yiyecekler tüketmeye özen gösterilebilir, özellikle protein, sağlıklı yağlar ve kompleks karbonhidratlar içeren besinler tercih edilebilir. Ayrıca bu süre içerisinde şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak da önemli olabilir. [8]
• Yeterli Su Tüketimi: Baş ağrısını önlemek için öğün atlamamaya ve besleyici yiyecekler tüketmeye özen gösterilebilir, özellikle protein, sağlıklı yağlar ve kompleks karbonhidratlar içeren besinler tercih edilebilir. Ayrıca bu süre içerisinde şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak da önemli olabilir. [8]

Kaynakça

1. Abu-Salameh, I., Plakht, Y. & Ifergane, G. Migraine exacerbation during Ramadan fasting. J Headache Pain 11, 513–517 (2010).
   https://thejournalofheadacheandpain.biomedcentral.com/articles/10.1007/s10194-010-0242-z
2. Awada, A., & Jumah, M. A. (1999). The First-of-Ramadan Headache. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 39(7), 490–493.
   https://headachejournal.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1526-4610.1999.3907490.x
3. Al-Hashel, J. Y., Abokalawa, F., Toma, R., Algubari, A., & Ahmed, S. F. (2021). Worsening of migraine headache with fasting Ramadan. Clinical Neurology and Neurosurgery, 209, 106899.
   https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34464831/
4. Arca KN, Halker Singh RB. Dehydration and Headache. Curr Pain Headache Rep. 2021 Jul 15;25(8):56. doi: 10.1007/s11916-021-00966-z.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8280611/
5. Torelli, P., Evangelista, A., Bini, A., Castellini, P., Lambru, G., & Manzoni, G. C. (2009). Fasting Headache: A Review of the Literature and New Hypotheses. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 49(5), 744–752. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19472450/
6. Nowaczewska, M., Wiciński, M., & Kaźmierczak, W. (2020). The Ambiguous Role of Caffeine in Migraine Headache: From Trigger to Treatment. Nutrients, 12.
   https://doi.org/10.3390/nu12082259
7. Ferini-Strambi, L., Galbiati, A. & Combi, R. Sleep disorder-related headaches. Neurol Sci 40 (Suppl 1), 107–113 (2019).
   https://link.springer.com/article/10.1007/s10072-019-03837-z
8. https://migrainetrust.org/news/managing-migraine-during-ramadan/
9. Blau JN. Migraine: Clinical, Therapeutic, Conceptual and Research Aspect. London: Chapman and Hall; 1987:3-30.
   https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0140673692911404
10. AlAmri A, AlMuaigel M, AlSheikh M, Zeeshan M, Suwayyid W, AlShamrani F. Postprandial fasting related headache during Ramadan in Saudi Arabia: A cross-sectional study. Cephalalgia. 2021;41(11-12):1201-1207.
    https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/03331024211017915
11. Sauro, K., & Becker, W. (2009). The Stress and Migraine Interaction. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 49.
    https://doi.org/10.1111/j.1526-4610.2009.01486.x