Multivitaminler Hakkında A'dan Z'ye Rehber

Besinlerin vücuda gerektiği kadar alınmaması, bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin C vitamini eksikliği iskorbüt; B vitamini yetersizliği ise pellegra hastalığına neden olabilir. Yetersiz beslenmeden kaynaklanan risklere karşı multivitaminlerden destek alınabilir. Bu gıda takviyeleri; sindirim sistemi bozukluklarına, düzenli ilaç kullanımı ve diğer etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan pek çok rahatsızlığı önleyebilir ya da giderebilir. (1)

Multivitamin Nedir? Ne İşe Yarar?

Multivitaminler; farklı vitaminleri ve mineralleri içeren gıda takviyeleri olarak tanımlanabilir. Tablet, kapsül, toz ve sıvı olmak üzere çeşitli formlarda olabilir. (2) Günlük beslenmeye ek olarak alınan bu takviye edici gıdalar, çeşitli mikro besin türlerine yer verebilir. Mesela A, B, C, D, E ve K vitaminlerini içerebilir. Ayrıca içeriğinde demir, kalsiyum, magnezyum ve çinko gibi mineralleri de bulundurabilir. Özetle multivitaminler, vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerini içeren takviye edici gıdalardır. (1)

Multivitamini Kimler Kullanabilir?

Bol miktarda meyve, sebze, tam tahıl, iyi protein kaynakları ve faydalı yağları içeren bir beslenme düzeniyle sağlığınız için gerekli olan bileşenlerin çoğunu alabilirsiniz. Fakat gıdalardan gelen maddeler hem bazı önleyici etkenler hem de yanlış beslenme alışkanlıkları nedeniyle zaman zaman eksik kalabilir. Ayrıca bazı grupların vitamin ve mineral eksikliği yaşama riski daha yüksek olabilir. (1) Aşağıda besin yetersizliğinden dolayı multivitamin kullanması önerilen gruplardan bazılarını görebilirsiniz.

Yaşlılar: Yaşlılar, çeşitli nedenlerle yetersiz gıda alımı riski yaşayabilir. Bu durumun temelinde beslenme alışkanlığı değişiklikleri, yoğun ilaç kullanımı ve diğer etkenler yer alabilir. Örneğin ilerleyen yaşlarda yiyeceklerden gelen B12 vitamininin emilimi zorlaşabilir. Bu nedenle Ulusal Tıp Akademisi, 50 yaşın üzerindeki kişilerin bu bileşeni içeren gıdaları tüketmesini ve B12 vitamini takviyesi almasını tavsiye eder. (1)

Hamileler: Multivitamin, gebelik öncesinde ve sırasında kullanılabilir. Mesela doktor kontrolünde folik asit takviyesi kullanmak, bebeğin folat spina bifida veya anensefali rahatsızlıklarına yakalanmasını önleyebilir. Uzmanlar, takviye folik asitin gebelikten önce ve hamileliğin ilk birkaç haftasında alınmasını önerir. Hamilelikte multivitamin kullanmak isteyenler; doktor tavsiyesi alarak demir, kalsiyum ve D vitamini gibi bileşenleri de tercih edilebilir. (1)

Bazı ilaçların meydana getirdiği besin yetersizliklerini önlemek için multivitaminin faydalarından destek alabilirsiniz. Örneğin kan basıncını düşürebilen diüretikler; vücudun magnezyum, potasyum ve kalsiyum depolarını tüketebilir. Reflü ya da mide ekşimesi için reçete edilen proton pompası inhibitörleri ise B12 vitamininin, kalsiyum ve magnezyumun emilimini engelleyebilir. Böyle durumlarda vücuttaki vitamin ve mineral miktarını desteklemek için doktor kontrolünde gıda takviyesi kullanılabilir. (1)

Multivitamin Nasıl Kullanılır?

Multivitamin kullanımı sırasında bazı hususlara dikkat etmek gerekebilir. Bunların başında uzmanlara danışarak ihtiyacınıza uygun takviye edici gıdayı belirlemenin yer aldığı söylenebilir. Ayrıca hatalı kullanımdan kaynaklanan multivitamin yan etkilerinden korunmak için önerilen günlük alım seviyelerini gözetebilirsiniz. Yetişkinler için tavsiye edilen bazı günlük vitamin ve mineral alımı miktarları şöyledir: (5)

Vitamin Türü	Kadınlarda Günlük Alım Miktarı	Erkeklerde Günlük Alım Miktarı	Mineral Türü	Kadınlarda Günlük Alım Miktarı	Erkeklerde Günlük Alım Miktarı
A vitamini	700 mikrogram	900 mikrogram	Kalsiyum	31-50 yaş 1000 miligram; 51+ yaş 1.200 miligram.	31-50 yaş 1000 miligram; 51+ yaş: 1.200 miligram.
B1 vitamini	1,1 miligram	1,2 miligram	Klorür	19-50 yaş arası 2,3 gram; 51-70 yaş arası 2,0 gram.	19-50 yaş arası 2,3 gram; 51-70 yaş arası 2,0 gram.
B2 vitamini	1,1 miligram	1,3 miligram	Krom	31-50 yaş arası 25 mikrogram; 51+ yaş 20 mikrogram.	31-50 yaş arası 35 mikrogram; 51+ yaş 30 mikrogram.
B3 vitamini	14 miligram	16 miligram	Bakır	900 mikrogram	900 mikrogram
B5 vitamini	5 miligram	5 miligram	Florür	3 miligram	4 miligram
B6 vitamini	19-50 yaş 1,3 mg; 51+ yaş 1,5 mg.	19-50 yaş 1,3 mg; 51+ yaş 1,7 mg.	İyot	150 mikrogram	150 mikrogram
B7 vitamini	30 mikrogram	30 mikrogram	Demir	31-50 yaş 18 miligram; 51+ yaş 8 miligram.	31-50 yaş 18 miligram; 51+ yaş 8 miligram.
B9 vitamini	400 mikrogram	400 mikrogram	Magnezyum	19-30 yaş 310 miligram; 31-70+ yaş 320 miligram.	19-30 yaş 400 miligram; 31-70+ yaş 420 miligram
B12 vitamini	2,4 mikrogram	2,4 mikrogram	Manganez	1,8 miligram	2,3 miligram
C vitamini	75 miligram	90 miligram	Fosfor	700 miligram	700 miligram
D vitamini	19-70 yaş 15 mikrogram; 71+ yaş 20 mikrogram.	19-70 yaş 15 mikrogram; 71+ yaş 20 mikrogram.	Selenyum	55 mikrogram	55 mikrogram
E vitamini	15 miligram	15 miligram	Sodyum	1.500 miligram	1.500 miligram
K vitamini	90 mikrogram	120 mikrogram	Çinko	8 miligram	11 miligram

Tabloda yer alan değerler, kadınlar ve erkekler için multivitamin alım miktarlarının farklı olabileceğini gösterir. Öte yandan, bazı vitamin ve mineral türlerinin günlük ideal dozlarında yaşa bağlı ayrımlar da bulunur. (5)

Multivitamin Kullanmam Gerektiğini Nasıl Anlarım?

Multivitamin takviyesi almaya ihtiyacınızın olup olmadığı anlamak için bazı detayları göz önünde bulundurabilirsiniz. Besinlerden yeterli miktarda vitamin ve mineral alamayan, düşük kalorili diyetler uygulayan, iştahı zayıf olan ya da belirli yiyeceklerden kaçınan kişilerde birtakım belirtiler açığa çıkabilir. Mesela uzun süredir geçmeyen bir yorgunluk ya da iştah kaybı yaşıyorsanız doktorunuza danışarak multivitamin kullanmaya başlayabilirsiniz. (1)

Multivitamin Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Takviye edici gıda kullanımında dikkat etmeniz gereken birden fazla faktör olabilir. Bunların başında multivitaminlerin içeriklerini ve günlük alım miktarlarını incelemek yer alır. (6) Aynı zamanda bu gıda takviyelerini doğru zamanda ve şekilde kullanmanız da önemlidir. Örneğin suda ve yağda çözünen bileşenleri içeren multivitaminleri, yemeklerle beraber alarak ilgili besin maddelerinin vücuttaki emilimini destekleyebilirsiniz. (7)

Vitamin ve Mineralleri Gıda Takviyesi Yolu ile Alma

Multivitaminlerin temel amacı, vücuttaki besin eksikliklerini gidermektir. Bu besin takviyeleri, gıdalarda ve vücutta doğal olarak bulunan besin maddelerini içerebilir. Örneğin güneş ışığının etkisiyle sentezlenen D vitaminini, bu bileşene yer veren takviyelerden alabilirsiniz. Bu noktada mikro besinleri gıdalardan almanın daha faydalı olduğu söylenebilir. Yapılan araştırmalar, sağlıklı bir beslenme düzeninin takviye edici gıdalardan daha yararlı olabileceğini gösterir. Yani multivitaminlere, besin maddelerinin yetersiz kaldığı durumlarda başvurulabilir. (1)

Multivitaminin Etkileri Nedir?

Takviye edici gıdalar, içerdiği bileşenlere göre farklı etkiler gösterebilir. Örneğin antioksidan desteği veren multivitaminler, yaşa bağlı makula dejenerasyonunu yavaşlatabilir. (2) Multivitaminlerin yararları arasında şunlar da sayılabilir:

İlerleyen yaşlarda kullanıldığında hafızayı korumaya yardımcı olabilir.
Kaygı ve depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarının etkilerini azaltabilir.
Bazı kanser türlerinin önlenmesine ve tedavisine destek verebilir.
Kalp ve damar hastalıklarının tedavi süreçlerine yardım edebilir. (1,8)

Bu gıda takviyeleri, kendi arasında bazı türlere ayrılır. Örneğin kadınlara özel multivitamin çeşitleri hem normal zamanlarda hem de hamilelik döneminde kullanılabilir. Amerika’daki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, 15 - 45 yaş aralığındaki kadınların günde 600 mikrogram folik asit takviyesi almasını önerir. (1) Folik asit ya da diğer adıyla folat, metabolizmada aktif hâle gelebilmek için C vitaminine ihtiyaç duyar. (3) Yaşı 14 -18 aralığındaki kadınlar günde 65 mg; 19’dan büyük olanlar ise 75 mg C vitamini (askorbik asit) alabilir. (4)

Kaynaklar