Yüksek Ateş Neden Olur ve Nasıl Geçer?

İnsanlarda normal vücut ısısı, kişisel sağlık durumuna göre ve gece ile gündüz saatleri arasında değişebilir. Bu değerin ideal düzeyi ise 37°C civarında kabul edilir. Bazen vücut ısısında çeşitli sebeplerle artış meydana gelebilir. Zira yüksek ateş, bağışıklık sisteminin viral ya da bakteriyel enfeksiyonlara karşı geliştirdiği bir savunma tepkisidir. Ayrıca farklı hastalıkların bir semptomu olarak da açığa çıkabilir. (1)

Yüksek Ateş Neden Olur?

Vücut ısısı 38°C ve üzerine çıkanların ateşinin yüksek olduğu söylenebilir. Yüksek ateş, bu değerde meydana gelen geçici yükselmeler olarak tanımlanabilir. Bağışıklık sistemi, çeşitli hastalıklarla savaşmak için vücut ısısını artıran kimyasal maddeler üretir. (1,2) Yüksek ateşin nedenlerinden bazıları ise şunlardır:

Virüs kaynaklı hastalıklar: Soğuk algınlığı, grip, COVID-19 ve diğer üst solunum yolu rahatsızlıkları.

Bakteriyel hastalıklar: Bademcik iltihabı, zatürre ve idrar yolu enfeksiyonu.

Kronik hastalıklar: Romatoid artrit ve ülseratif kolit. (1)

Yüksek ateş; sıcak çarpmasından, sıtma gibi tropikal hastalıklardan ve bazı ilaçlardan da kaynaklanabilir. (1) Ayrıca difteri, tetanoz ve aselüler boğmaca (DTaP), pnömokok ve COVID aşıları da bireylerin vücut ısısını yükseltebilir. (3)

Yüksek Ateş Belirtileri Nelerdir?

Vücut ısısı normalden yüksek olan kişilerde bazı belirtiler gözlemlenebilir. Bunlara örnek olarak titreme, üşüme, hâlsizlik, terleme ve solunum güçlüğü verilebilir. (1,4) Yüksek ateş nedeniyle doktora başvurulması gereken durumlardan bazıları ise aşağıdaki gibidir.

Ateşin 3 günü aşkın süredir devam etmesi
Vücuttaki titremenin durdurulaması
Ateşin 40°C'nin üzerinde ölçülmesi
Belirtilerin zaman geçtikçe artması
Ağrı kesicilerle dinmeyen şiddetli bir baş ağrısının olması
Yakın zamanda yurt dışına seyahat edilmesi (1)

Bu süreçte halüsinasyonlar, kusma, ense sertliği, deri döküntüsü, hızlı kalp atışları, üşüme veya kas spazmları gibi olağan dışı semptomlarla da karşılaşılabilir. Söz konusu belirtileri yaşayanlar, derhal sağlık kuruluşlarına müracaat ederek yüksek ateşin nedenini öğrenebilir ve gerekli tedavilere başlayabilir. (1,4)

Aşırı Titreme ve Üşüme

Vücut fonksiyonları, ideal sıcaklığını ayarlamaya çalışırken üşüme ve titreme gibi reaksiyonlar gösterebilir. Örneğin soğuk ve rüzgârlı bir havada yürüyüş yaparken kendinizi üşümüş hissedebilirsiniz. Bu tepkiler, bağışıklık sisteminin bir enfeksiyonel ya da kronik hastalıklara karşı verdiği tepkilerden de kaynaklanabilir. Söz konusu durumlarda yüksek ateş, titreme, üşüme, boğaz ağrısı, öksürük ve burun akıntısı ya da tıkanıklığı gibi belirtiler aynı anda gözlemlenebilir. (5)

Baş Ağrısı ve Hâlsizlik

Yüksek ateş, baş ağrısı ve hâlsizlik gibi belirtileri beraberinde getirebilir. Bağ ağrısı; enfeksiyonlar, stres, ilaçların yan etkileri, sinir sistemi bozuklukları ve diğer sebeplerle meydana gelebilir. Örneğin bademcik iltihabı nedeniyle başınız ağrıyabilir. (6) Hâlsizliğin temelinde ise viral rahatsızlıklardan kan hastalıklarına, organ yetmezliğinden psikiyatrik bozukluklara kadar pek çok sebep yer alabilir. Mesela bronşit ya da zatürre, kendinizi hâlsiz hissetmenize yol açabilir. (7)

Terleme ve Solunum Problemleri

Terleme ve solunum problemleri, yüksek ateşin zararları arasında sayılabilir. Terleme, vücudun ideal ısısını korumak için verdiği doğal bir tepkidir. Fazla gelen ısıyı dışarıya atmaya yardımcı olur. Örneğin egzersiz yaptığınızda ve stres hormonu salgıladığınızda meydana gelebilir. Ayrıca terleme, ateşli hastalık belirtisi de olabilir. (8) Bir diğer semptom olan solunum problemleri ise nefes almada güçlük ve göğüs ağrısı gibi belirtilerle açığa çıkabilir. (3)

Yüksek Ateş Nasıl Düşürülür?

Çocuklarda ve yetişkinlerde yüksek ateşi düşürmek için çeşitli yöntemlerden destek alınabilir. Öncelikle vücut ısısını; ağız, rektal, kulak ya da alın termometreleri yardımıyla ölçmek gerekebilir. Ölçülen yüksek ateş derecesini düşürmek için bol sıvı tüketimi, ince giysi seçimi, soğuk kompres uygulama ve doktor tavsiyesiyle ilaç kullanımı gibi yöntemlerden destek alınabilir. (1,3)

Bol Sıvı Tüketimi

Bol su içmek, yüksek ateşin sebeplerini önleyebilir ve belirtilerini azaltabilir. Yeterli sıvı alımı, enfeksiyonel ve kronik hastalık kaynaklı dehidrasyonu engelleyebilir. (2) Bu süreçte et suyu ve meyve suyu gibi sağlıklı alternatiflerden de destek alınabilir. (9)

İnce Giysi Seçimi

Beyinde yer alan hipotalamus merkezi, ateşlenme durumunda vücut ısısını ani bir şekilde değiştirir. Bu değişime bağlı olarak üşümeye ve titremeye başlayabilir, kendinizi sıcak hissetmek için daha kalın kıyafetler giymek isteyebilirsiniz. Fakat kalın giyinmek, vücut sıcaklığının artmasına neden olabilir. (4)

Soğuk Kompres Uygulama

Soğuk kompres, vücut ısısını dengelemeye yardımcı olabilir. Kompres yapmak için ıslak bezler tercih edilebilir. Bu kapsamda alın, boyun ve koltuk altı gibi bölümlere soğuk suyla ıslatılan bir bezle kompres uygulanabilir. (10)

Doktor Tavsiyesi ile İlaç Kullanımı

Yüksek ateşin tedavisinde ilaçlardan da destek alınabilir. Doktor tavsiyesiyle kullanılan ilaçlar sayesinde vücut ısısı tekrar normal derecesine dönebilir. Bu noktada viral hastalıkların antibiyotiklerle tedavi edilmediğini bilmeniz faydalı olabilir. Antibiyotikler, enfeksiyon kaynaklı ateşin düşürülmesine yardım edebilir. (1)

Kaynaklar